پیاده سازی WBS با BPMS با رویکرد مدیریت پروژه

این مقاله به بررسی روش‌های بهینه‌سازی فرآیند کنترل پروژه از طریق یکپارچه‌سازی ساختار شکست کار (WBS) با سیستم مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار (BPMS) می‌پردازد. WBSبه‌عنوان ابزاری کلیدی در مدیریت پروژه، امکان تجزیه پروژه به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت را فراهم می‌کند و نقشی حیاتی در برنامه‌ریزی، زمان‌بندی و تخصیص منابع دارد. از سوی دیگر، BPMS با قابلیت‌هایی نظیر خودکارسازی گردش کار، نظارت بلادرنگ و تولید گزارش‌های دقیق، می‌تواند چالش‌های رایج در کنترل پروژه را برطرف کند. این مقاله نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با مدل‌سازی WBS در BPMS، فرآیندهای کلیدی را خودکار کرد و شفافیت و بهره‌وری را در تمامی مراحل پروژه افزایش داد. همچنین، مزایای این رویکرد نظیر کاهش خطاهای انسانی، بهبود تصمیم‌گیری و افزایش انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییرات بررسی شده است. در نهایت، مقاله راهکارهایی عملی برای پیاده سازی WBS با BPMS این رویکرد ارائه می‌دهد که می‌تواند به سازمان‌ها در مدیریت بهتر پروژه‌ها کمک کند.

WBS چیست؟

ساختار شکست کار یا WBS (Work Breakdown Structure) یک ابزار کلیدی در مدیریت پروژه است که پروژه را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم می‌کند. این ساختار، یک نمایش سلسله‌ مراتبی از تمامی کارهایی است که باید برای تکمیل پروژه انجام شوند. هدف اصلی WBS این است که کارهای بزرگ و پیچیده را به فعالیت‌های کوچک‌تر و قابل کنترل تقسیم کند، تا مدیریت، نظارت و تخصیص منابع به آن‌ها آسان‌تر شود.

در WBS، کل پروژه به اجزا یا “بسته‌های کاری” تقسیم می‌شود که هر کدام نمایانگر یک وظیفه یا فعالیت مشخص است. این بسته‌ها معمولاً به‌صورت سلسله‌ مراتبی سازمان‌دهی می‌شوند:

1. سطح اول شامل هدف کلی پروژه است.
2. سطوح پایین‌تر شامل زیرپروژه‌ها، مراحل، فعالیت‌ها و در نهایت وظایف قابل انجام است.

در ادامه یک مثال از WBS برای یک شرکت مهندسی پیمانکار که پروژه ساخت یک ساختمان تجاری را انجام می‌دهد آورده شده است. این ساختار به سه سطح تقسیم شده است تا نحوه شکست پروژه به وظایف جزئی‌تر مشخص شود:

سطح ۱: پروژه کلان ساخت ساختمان تجاری

سطح ۲: زیرپروژه‌های اصلی

۱٫۱٫ برنامه‌ریزی و طراحی

۱٫۲٫ آماده‌سازی و تجهیز کارگاه

۱٫۳٫ اجرای سازه

۱٫۴٫ تاسیسات مکانیکی و برقی

۱٫۵٫ تکمیل و نازک‌کاری

۱٫۶٫ تحویل و بهره‌برداری

سطح ۳: وظایف جزئی‌تر برای هر زیرپروژه

برنامه‌ریزی و طراحی

۱٫۱٫۱٫ تحلیل نیازهای کارفرما

۱٫۱٫۲٫ طراحی اولیه (معماری، سازه، تاسیسات)

۱٫۱٫۳٫ تهیه نقشه‌های اجرایی

۱٫۱٫۴٫ تأیید نقشه‌ها توسط کارفرما و مشاور

آماده‌سازی و تجهیز کارگاه

۱٫۲٫۱٫ تهیه مجوزهای لازم

۱٫۲٫۲٫ تجهیز کارگاه (ساخت انبار، دفاتر و امکانات)

۱٫۲٫۳٫ آماده‌سازی زمین (تسطیح، خاک‌برداری و خاک‌ریزی)

اجرای سازه

۱٫۳٫۱٫ اجرای فونداسیون

۱٫۳٫۱٫۱٫ آرماتوربندی

۱٫۳٫۱٫۲٫ قالب‌بندی

۱٫۳٫۱٫۳٫ بتن‌ریزی

۱٫۳٫۲٫ اجرای اسکلت

۱٫۳٫۲٫۱٫ اسکلت فلزی (برش، جوش، نصب)

۱٫۳٫۲٫۲٫ اسکلت بتنی (قالب‌بندی، بتن‌ریزی)

تاسیسات مکانیکی و برقی

۱٫۴٫۱٫ لوله‌کشی آب و فاضلاب

۱٫۴٫۲٫ نصب سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی

۱٫۴٫۳٫ سیم‌کشی برق و نصب تجهیزات الکتریکی

تکمیل و نازک‌کاری

۱٫۵٫۱٫ دیوارچینی

۱٫۵٫۲٫ گچ‌کاری و نقاشی

۱٫۵٫۳٫ نصب کف‌پوش و کاشی‌کاری

۱٫۵٫۴٫ نصب درب‌ها و پنجره‌ها

تحویل و بهره‌برداری

۱٫۶٫۱٫ بازرسی نهایی و رفع ایرادات

۱٫۶٫۲٫ تهیه مستندات تحویل

۱٫۶٫۳٫ تحویل به کارفرما

مزایا در این WBS برای شرکت پیمانکار:

• شفاف‌سازی وظایف برای تیم‌های مختلف (طراحان، مهندسان، پیمانکاران جزئی): شفاف‌سازی وظایف برای تیم‌های مختلف در یک پروژه بزرگ مانند ساخت‌وساز، یکی از اصلی‌ترین مزایای WBS محسوب می‌شود. با استفاده از WBS، هر تیم دقیقاً می‌داند که چه مسئولیتی بر عهده دارد، و این باعث افزایش بهره‌وری و کاهش ابهامات می‌شود.
• تسهیل در تخصیص منابع (مالی، انسانی و تجهیزاتی): با مشخص بودن وظایف، تیم‌ها به‌راحتی می‌توانند در صورت نیاز با سایر بخش‌ها ارتباط داشته باشند. WBS به مدیران پروژه کمک می‌کند منابع مورد نیاز را به بهترین شکل ممکن برنامه‌ریزی و تخصیص دهند. با تقسیم پروژه به وظایف کوچک‌تر و قابل مدیریت، تخصیص منابع مالی، انسانی و تجهیزاتی بهتر انجام می‌شود.
• ساده‌سازی گزارش‌دهی و نظارت بر پیشرفت پروژه : یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از ساختار شکست کار (WBS) در مدیریت پروژه، امکان ساده‌سازی و بهبود فرآیند گزارش‌دهی و نظارت بر پیشرفت پروژه است. WBS با ارائه یک نمای کلی و سازمان‌دهی دقیق پروژه، به تیم‌ها و مدیر پروژه کمک می‌کند تا روند کار را به‌صورت شفاف و منظم دنبال کنند. ایجاد چارچوبی منظم برای گزارش‌دهی و جلوگیری از پراکندگی اطلاعات و ایجاد ساختار مشخص برای گزارش‌ها از مزیتهای WBS است.
• امکان پیگیری و رفع مشکلات احتمالی در هر بخش: ساختار شکست کار (WBS) به عنوان یک ابزار سازمان‌دهی و مدیریت پروژه، نه تنها باعث نظم‌دهی به فعالیت‌ها می‌شود، بلکه امکان پیگیری و شناسایی مشکلات در هر بخش از پروژه را نیز تسهیل می‌کند. این ویژگی به مدیر پروژه کمک می‌کند تا مشکلات را زودتر شناسایی کند و اقدامات لازم برای رفع آن‌ها را به‌موقع انجام دهد.

مثال عملی:

در یک پروژه ساخت‌وساز:

• مشکل: تأخیر در تأمین مصالح برای بسته کاری “بتن‌ریزی”.
• اقدام با WBS:
  • مشخص می‌شود که مشکل فقط به تیم تأمین مصالح مربوط است.
  • گزارش مشکل به مدیر پروژه ارسال می‌شود.
  • مدیر پروژه برای رفع مشکل، منابع اضافی یا تأمین‌کننده جایگزین را اختصاص می‌دهد.
• نتیجه: تأخیر به‌سرعت برطرف می‌شود و پروژه در زمان تعیین‌شده ادامه می‌یابد.

نرم افزار BPMS چیست؟

سیستم مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار (BPMS) ابزاری است که به سازمان‌ها کمک می‌کند فرآیندهای کسب‌وکار خود را به‌طور مؤثر مدیریت، خودکارسازی و بهینه‌سازی کنند. نرم افزار BPMS با ارائه قابلیت‌هایی چون مدل‌سازی، اجرای فرآیندها، نظارت بر پیشرفت و تحلیل داده‌ها، به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و بهبود تصمیم‌گیری کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند با سایر سیستم‌های سازمانی مانند ERP و CRM یکپارچه شود و به شفافیت بیشتر در عملکرد سازمان منجر گردد.

پیاده سازی WBS با BPMS :

برای پیاده سازی WBS با BPMS ، می‌توانید فرآیندهای پروژه خود را به شکلی خودکار و بهینه مدیریت کنید. در این راستا، ایده‌های زیر می‌توانند به شما کمک کنند تا این ترکیب را به نحو احسن پیاده‌سازی کنید:

۱٫ مدل‌سازی WBS در BPMS

ابتدا، ساختار شکست کار پروژه را به‌صورت مدل در BPMS طراحی کنید. هر بسته کاری (Work Package) از WBS می‌تواند به‌عنوان یک فرآیند مستقل در BPMS تعریف شود. برای این کار:

• بسته‌های کاری را به صورت مراحل مختلف پروژه مدل‌سازی کنید.
• هر مرحله از WBS را به یک فرآیند در BPMS تبدیل کنید.
• برای هر فرآیند وظایف مشخصی تعیین کنید (مانند تخصیص منابع، زمان‌بندی و تخصیص مسئولیت‌ها).

۲٫ تخصیص منابع و وظایف

با استفاده از BPMS، می‌توانید منابع (انسانی، مالی، و تجهیزاتی) را به‌طور خودکار به هر بسته کاری از WBS تخصیص دهید:

• تخصیص منابع انسانی به‌طور خودکار بر اساس مهارت‌ها و ظرفیت‌ها.
• تخصیص منابع مالی به هر بسته کاری به‌صورت دقیق و بر اساس بودجه.
• پیگیری منابع تجهیزاتی و نظارت بر استفاده بهینه از آن‌ها.

۳٫ نظارت بر پیشرفت پروژه

یکی از ویژگی‌های مهم BPMS، امکان نظارت لحظه‌ای بر پیشرفت پروژه است. می‌توانید هر بسته کاری از WBS را در BPMS پیگیری کنید و اطلاعاتی مانند وضعیت انجام وظایف، زمان‌بندی، و پیشرفت را دریافت کنید. این اطلاعات می‌تواند به صورت گرافیکی (مثلاً در قالب نمودار گانت) نمایش داده شود تا به راحتی وضعیت کلی پروژه قابل مشاهده باشد.

۴٫ گزارش‌دهی و تحلیل داده‌ها

BPMS به‌طور خودکار گزارش‌های دقیق و زمان‌بندی‌شده از وضعیت هر بسته کاری ایجاد می‌کند. این گزارش‌ها می‌توانند شامل اطلاعاتی مانند:

• درصد تکمیل هر بسته کاری.
• زمان‌های مورد نیاز برای تکمیل وظایف.
• مشکلات و تاخیرهای احتمالی در هر بخش.

همچنین، از طریق تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، می‌توانید روند پروژه را بهینه‌سازی کنید.

۵٫ مدیریت تغییرات و ریسک‌ها

در BPMS، می‌توانید فرآیندهای خاصی برای مدیریت تغییرات و ریسک‌ها تعریف کنید. به‌عنوان مثال:

• شناسایی و مدیریت تغییرات در هر بسته کاری.
• پیگیری ریسک‌ها و مسائل در هر بخش از WBS و اتخاذ تدابیر اصلاحی.

۶٫ هماهنگی تیم‌ها و ارتباطات

با استفاده از BPMS، می‌توانید ارتباطات میان تیم‌ها و اعضای مختلف پروژه را بهبود بخشید. هر تیم می‌تواند به اطلاعات مربوط به بسته‌های کاری خود دسترسی پیدا کند و از وضعیت سایر بخش‌ها مطلع شود. این هماهنگی به جلوگیری از مشکلات و بهبود همکاری بین تیم‌ها کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری:

پیاده سازی WBS با BPMS به شما این امکان را می‌دهد که پروژه‌ها را به‌طور ساختارمند مدیریت کرده و پیشرفت آن‌ها را به دقت نظارت کنید. با استفاده از BPMS، می‌توانید منابع را به‌طور خودکار تخصیص دهید، زمان‌بندی‌ها را بهینه کنید و مشکلات را سریعاً شناسایی کنید. این سیستم همچنین شفافیت بالایی ایجاد کرده و به تمامی اعضای تیم امکان می‌دهد تا از وضعیت پروژه مطلع شوند. ترکیب WBS با BPMS باعث افزایش بهره‌وری، کاهش خطاها و بهبود تصمیم‌گیری می‌شود، در نتیجه پروژه‌ها به‌طور مؤثرتر و با کیفیت بالاتری پیش می‌روند.